Σήμερα ήρθε στο φως μια ολοκληρωμένη μελέτη τριών επιστημόνων της Ενότητας Αργολίδας που μάλλον αποτελεί απάντηση στους ψεκασμούς που από τις 30 Σεπτεμβρίου κάνει ο Δήμος Ναυπλιέων.
Προφανώς υπάρχει θέμα και είναι πολύ σοβαρό. Παραθέτω την άποψη του Γεωπόνου του Δήμου Ναυπλιέων και ολόκληρη την έκθεση που έχει σταλεί σε όλους του αρμόδιους φορείς.
Επομένως κανείς δεν μπορεί να παριστάνει ότι δεν ήξερε την καταστροφή που έρχεται.
Ένα απόσπασμα της έκθεσης δείχνει ότι τα πράγματα έχουν ξεφύγει, ζητείται σοβαρότης και υπευθυνότητα, από όλους:
"... Ακόμη πιο χαρακτηριστική είναι η επέμβαση που έχει γίνει στους φοίνικες που βρίσκονται στο παραλιακό τμήμα της οδού Μπουμπουλίνας (Εικ. 67, καθώς και σε φοίνικα της οδού Σοφρώνη (Εικ. 66), όπου η ασχετοσύνη κυριάρχησε με αποτέλεσμα οι φοίνικες αυτοί στην κυριολεξία «ξυρίστηκαν». Ο τρόπος αυτός κλαδέματος είναι εγκληματικός, αφού έτσι εκλύονται ουσίες οι οποίες δρουν ελκυστικά για τα έντομα. Ακόμη σημειώνουμε ότι οποιαδήποτε βλάβη προκληθεί δεν επουλώνεται, αφού τα φοινικοειδή δεν διαθέτουν τέτοιο μηχανισμό, όπως άλλα είδη φυτών. Χώρια βέβαια το γεγονός ότι η εργασία αυτή είναι επίπονη και βέβαια δε λέμε για τις εργατοώρες που χάθηκαν για το τίποτα. Κατά την άποψή μας το πιθανότερο οι φοίνικες αυτοί να φιλοξενούν ήδη κάποιο από τα δύο καταστρεπτικά έντομα ή και τα δύο. Το ερώτημά μας είναι κατά πόσο οι εργασίες αυτές γίνονται με τη συγκατάθεση της αρμόδιας γεωτεχνικής υπηρεσίας του Δήμου σας, γεγονός που δε θέλουμε ούτε να το σκεφτόμαστε. Πάντως και παλιότερα είχαμε οδυνηρή εμπειρία όταν διαπληκτιζόμασταν μπροστά στις κάμερες, με τον επικεφαλής συνεργείου του Δήμου που κλάδευε λανθασμένα και σε λάθος εποχή τους φοίνικες στην πλατεία Δημαρχείου. Σημειώνουμε ότι δεν είναι όλοι για όλα και σε αυτές τις επεμβάσεις υπάρχουν και λεπτομέρειες που τις γνωρίζουν οι ειδικοί και οι οποίοι πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο σε αυτές τις περιπτώσεις".
Prefadoros
ΜΕΛΕΤΗ & ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Για το πρόβλημα του Ρυγχοφόρου (κόκκινο σκαθάρι – Rynchophorus ferrugineus) και της πεταλούδας (Paysandisia archon) που απειλούν με αφανισμό τόσο τα φοινικοειδή του Ναυπλίου όσο και ολόκληρης της επαρχίας Ναυπλίας
Συντάκτες Μελέτης: 1. Δημήτριος Δήμου
Γεωπόνος-Ιολόγος Φυτών, MSc
Δ/ντής Δ.Α.Ο.Κ Π.Ε Αργολίδας
2. Κων/να Σπανού
Γεωπόνος, Τμηματάρχης Τμήματος Π.Ε & Φυτ/κού Ελέγχου
Δ.Α.Ο.Κ Π.Ε Αργολίδας
3. Βασίλειος Τόμπρας
Τεχνολόγος Γεωπονίας, Eπιθεωρητής ΒΙΟΕΛΛΑΣ Αργολίδας
Φωτογραφικό υλικό: Δημήτριος Δήμου - Βασίλειος Τόμπρας
Ναύπλιο 15 Σεπτεμβρίου 2015
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Ναύπλιο 15 - 9 - 2015
ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
& ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ Αριθ. πρωτ.: 6959
Δ/ΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
& ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗΣ Π.Ε ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ1.
Τμήμα : Π.Ε & Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Προς: 1. κο Δημήτριο Κωστούρο
Ταχ. Δ/νση: Παρ. Ναυπλίου-Ν. Κίου Δήμαρχο Ναυπλιέων
Ταχ. κωδ.: 21100 Ναύπλιο Β. Κων/νου 34
Πληρ.: Δ. Δήμου - Κ. Σπανού 21100 Ναύπλιο
Τηλ. : 2752360250,304 2. Δ/νση Καθαριότητας
Fax: 2752360270 Περιβάλλοντος &
E-mail: agro_fyt@argolida.gr Πρασίνου
ddimou@argolida.gr Τμήμα Περιβάλλοντος &
Πρασίνου
(Υπόψη κου Α. Λιάκη)
Κοιν.: Ως Π.Δ
Θέμα: Μελέτη & Προτάσεις για πρόβλημα του Ρυγχοφόρου (κόκκινο
σκαθάρι- Rynchophorus ferrugineus) και της Πεταλούδας
(Paysandisia archon) που απειλούν με αφανισμό, τόσο τα
φοινικοειδή του Ναυπλίου όσο και ολόκληρης της επαρχίας
Ναυπλίας
Κύριε Δήμαρχε
Σας διαβιβάζουμε συνημμένα τη Μελέτη που ετοιμάσαμε και η οποία αφορά τα φοινικοειδή που βρίσκονται τόσο στο Ναύπλιο όσο και στην ευρύτερη περιοχή της επαρχίας Ναυπλίας, αναφορικά με το πρόβλημα των εντόμων που τα απειλούν με ολοκληρωτική καταστροφή.
Τα έντομα αυτά είναι ο Ρυγχοφόρος (Rynchophorus ferrugineus) και η πεταλούδα (Paysandisia archon) και έχουν εντοπισθεί ήδη σε προσβεβλημένους φοίνικες στις Τοπικές Κοινότητες Δρέπανο, Μάνεση, Μιδέα και Δενδρά της επαρχίας Ναυπλίας.
Επειδή, υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός φοινικοειδών τόσο στο Ναύπλιο όσο και σε ολόκληρη την επαρχία Ναυπλίας, θεωρούμε ότι η Μελέτη αυτή θα συμβάλλει καθοριστικά στον τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος, εφόσον βέβαια υπάρξει ενδιαφέρον από την πλευρά σας.
Σημειώνουμε ότι, αν τα φοινικοειδή αφεθούν στη μοίρα τους τότε οι συνέπειες θα είναι ολέθριες για τα φυτά αυτά που δίνουν ξεχωριστό εικόνα ομορφιάς στο πράσινο της πόλης καθώς επίσης και της ευρύτερης περιοχής της επαρχίας Ναυπλίας.
Επίσης, σας διαβιβάζουμε το CD που είχαμε δημιουργήσει με ένα ενημερωτικό μήνυμα που μεταδιδόταν από τα τοπικά κανάλια όταν το πρόβλημα εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Πελοπόννησο, στο νομό Ηλείας. Ακόμη, σας διαβιβάζουμε το ενημερωτικό φυλλάδιο που ετοιμάσαμε για το ΓΕΩΤΕΕ (Παράρτημα Πελοποννήσου) για το ίδιο θέμα, ενώ είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε πληροφορία και βοήθεια.
Ο Προϊστάμενος της Υπηρεσίας
Δημήτριος Δήμου
Γεωπόνος
Συν/να: 1. Ενημερωτικά φυλλάδια
2. CD
Πίνακας Διανομής
1. κο Χ. Γραμματικόπουλο (Επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης)
2. κο Π. Κοκκινόπουλο (Επικεφαλής της ελάσσονος αντιπολίτευσης)
3. κα Μ. Καραμολέγκου -»-
4. κο Γ. Πινάτση -»-
5. Μ.Μ.Ε Αργολίδας
6. κο Α. Χειβιδόπουλο, Αν/ρχη Π.Ε Αργολίδας
Διοικητήριο
Παρ. οδός Ναυπλίου - Ν. Κίου
21100 Ναύπλιο
7. κο Π. Τατούλη, Περιφερειάρχη Πελοποννήσου
Περιφέρεια Πελοποννήσου
Πλατεία Ε. Μακαρίου
22100 Τρίπολη
8. Υ.Π.Α.ΠΕΝ
Δ/νση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής
Τμήμα Φυτ/κού Ελέγχου
Λ. Συγγρού 150
17671 Αθήνα
9. Μ.Φ.Ι
Εργαστήριο Γεωργικής Εντομολογίας
Στ. Δέλτα 8- 15461 Κηφισιά
(Υπόψη Δρος Δ. Κοντοδήμα)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
1. Εντοπισμός του Ρυγχοφόρου (κόκκινο σκαθάρι - Rynchophorus ferrugineus)
και της πεταλούδας (Paysandisia archon) στην Αργολίδα
και στην επαρχία Ναυπλία…………………………………………………….…1
2. Ο ιστορικός φοίνικας στην πλατεία του Αγίου Πέτρου………………………….4
3. Οι φοίνικες και τα έντομα που τους προσβάλλουν………………………………7
4. Τα φοινικοειδή στην Αργολίδα και η καταγραφή τους………………………….7
5. Αποτύπωση καταμέτρησης……………………………………………………....9
6. Οι φοίνικες στον ελλαδικό χώρο……………………………………………….11
7. Τα παθογόνα – Εχθροί………………………………………………………….14
8. Η κατάσταση σε άλλες περιοχής της Αργολίδας……………………………….16
9. Τα φοινικοειδή στο Ναύπλιο και στην επαρχία Ναυπλίας……………………..17
10. Το πάρκο του Ναυπλίου και η μοναδικότητά του………………………………20
11. Η ιστορικότητα των φοινικοειδών στο Ναύπλιο………………………………..20
12. Τα είδη των φοινικοειδών στο πάρκο του Ναυπλίου…………………………...23
13. Οι φοίνικες και οι λανθασμένες επεμβάσεις……………………………………36
14. Αντιμετώπιση των καταστρεπτικών εντόμων-Διάφορες περιπτώσεις………….40
14.1 Η μοναδική περίπτωση του Δήμου Ερμιονίδας…………………………...40
14.2 Η πρόσφατη εφαρμογή της τεχνικής της δενδροχειρουργικής
στο Λυγουριό και στο Δρέπανο………………………………………….43
14.3 Η εφαρμογή της δενδροχειρουργικής στο πάρκο της Χίο…………………… 50
14.4 Η επέμβαση στους φοίνικες της Πινακοθήκης Ναυπλίου………………..51 15. Γενικές αρχές αντιμετώπισης…………………………………………………...54
15.1 Φυτοϋγειονομικός έλεγχος………………………………………………54
15.2 Καλλιεργητικοί χειρισμοί – Μηχανικές μέθοδοι…………………………54
15.3 Παγίδευση………………………………………………………………..55 15.4 Βιολογική αντιμετώπιση…………………………………………………57
15.5 Χημική καταπολέμηση…………………………………………………...57
15.6 Καταπολέμηση με τη χρήση μικροκυμάτων……………………………..58
16. Αντιμετώπιση του Προβλήματος & Ενέργειες που πρέπει
να γίνουν στο Ναύπλιο………………………………………………………...59
17. Επίλογος………………………………………………………………………..61
18. Βιβλιογραφία….……………………………………………………………..…63
- Εντοπισμός του Ρυγχοφόρου (κόκκινο σκαθάρι - Rynchophorus
ferrugineus) και της πεταλούδας (Paysandisia archon) στην
Αργολίδα και στην επαρχία Ναυπλίας.
Μόλις πρόσφατα εντοπίστηκε ένας ακόμη Κανάριος φοίνικας (Phoenix canariensis) στο Δρέπανο, στον κήπο ιδιωτικής κατοικίας, να έχει προσβληθεί από το καταστρεπτικό έντομο του Ρυγχοφόρου (Rynchophorus ferrugineus). Σημειώνουμε ότι προσβεβλημένοι φοίνικες έχουν εντοπιστεί σε αυλές σπιτιών στη Μιδέα, στα Δενδρά και στο Μάνεση, ενώ είναι σίγουρο ότι θα αρχίσουν να εμφανίζονται προσβεβλημένοι φοίνικες και σε άλλες περιοχές του Δήμου Ναυπλιέων καθώς επίσης και στο Ναύπλιο.
Πάντως, είναι εξαιρετικά λυπηρή η εικόνα κατεστραμμένων φοινικοειδών, που σταδιακά ξεπροβάλουν, σε διάφορα σημεία τόσο του νομού όσο και της επαρχίας Ναυπλίας εμφανίζοντας την χαρακτηριστική εικόνα της ανοικτής ομπρέλας, από τη δράση των προνυμφών των εντόμων που κατατρώγουν την καρδιά των φοινικοειδών, όπως παρουσιάζονται στις (Eικ.1, 2, 3, 4, 5)
.
Εικ. 1: Προσβεβλημένος Κανάριος φοίνικας (Phoenix canariensis) σε αυλή κατοικίας το
Δρέπανο με τη χαρακτηριστική όψη της ανοικτής ομπρέλας
Εικ. 2: Από τους δύο Κανάριους φοίνικες ήδη ο ένας έχει προσβληθεί και σίγουρα θα
ακολουθήσει και ο δεύτερος (Μάνεση)
Eικ. 3: Κατεστραμμένος Κανάριος φοίνικας στο Μάνεση
Εικ. 4: Δύο κατεστραμμένοι Κανάριοι φοίνικες σε αυλή στα Δενδρά
Εικ. 5: Κατεστραμμένος Κανάριος φοίνικας στη Μιδέα.
2. Ο ιστορικός φοίνικας στην πλατεία του Αγίου Πέτρου
«έπεσε» θύμα του ρυγχοφόρου.
Όμως, ακριβώς στο τελείωμα της Μελέτης, δεχθήκαμε τηλεφώνημα από κάτοικο του Άργους (Θάνος Τόμπρας), που παρατήρησε ότι «κάτι γίνεται με τον μεγαλύτερο φοίνικα της πλατείας του Αγίου Πέτρου, στο Άργος» (Εικ.6). Πράγματι κάτι γινόταν, αφού η κορυφή του φυτού «είχε γείρει», στοιχείο χαρακτηριστικό της προσβολής από το Ρυγχοφόρο. Στη συνέχεια σε συνεννόηση με τη Γεωτεχνική υπηρεσία του Δήμου Άργους, οργανώσαμε εφαρμογή της τεχνικής της δενδροχειρουργικής, προκειμένου να διαπιστωθεί το μέγεθος της προσβολής (Εικ. 7).
Εικ. 6: Η κορυφή του φοίνικα «έχει γείρει…»
Έτσι, κόπηκε όλη η στεφάνη του φυτού και σταδιακά αφαιρούνταν τμήμα της κορυφής ώστε να ελεγχθεί αν το κορυφαίο μερίστωμα, δηλαδή η καρδιά του φυτού, είχε προσβληθεί (Εικ. 7). Δυστυχώς, από ότι διαπιστώσαμε, το κορυφαίο μερίστωμα είχε κυριολεκτικά πολτοποιηθεί γεγονός που φανερώνει ότι ο Ρυγχοφόρος «δούλευε» πολύ χρόνο πριν. Έτσι, λίγες έως μηδαμινές ελπίδες υπάρχουν για αναβλάστηση του ιστορικού αυτού φοίνικα, ο οποίος θα υπάρχει πια μόνο σε παλιές φωτογραφίες της πλατείας του Αγίου Πέτρου. (Εικ. 9).
Εικ.7 : Ο φοίνικας μετά την εφαρμογή της δενδροχειρουργικής
Εικ. 8 : Ο μεγαλύτερος φοίνικας της πλατείας του Αγίου Πέτρου «έπεσε» θύμα του
ρυγχοφόρου
Εικ. 9: Το πρόγραμμα για τη φετινή γιορτή του Αγίου Πέτρου είχε σε πρώτο πλάνο τους δύο
φοίνικες.
Το σίγουρο λοιπόν είναι ότι, πολιτισμός δεν είναι μόνο ιστορικά μνημεία και εκδηλώσεις, αλλά πολιτισμός είναι και ότι δίνει το ξεχωριστό του στίγμα σε ένα τόπο ώστε να αναφέρεται ως σημείο αναφοράς. Έτσι, για το Άργος τέτοιο σημείο ήταν και οι δύο φοίνικες της πλατείας του Αγίου Πέτρου που πια είναι μόνο ένας, τουλάχιστον για την ώρα…. (Εικ. 8). Πολιτισμός ακόμη είναι και κατά πόσο οι πολίτες, ενός τόπου αλλά και οι αρχές του, νοιάζονται για αυτόν, για τα μνημεία του, για το περιβάλλον αλλά και τα μνημεία της φύσης που υπάρχουν σε αυτόν και σίγουρα οι φοίνικες της πλατείας του Αγίου Πέτρου ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.
3. Οι φοίνικες και τα έντομα που τους προσβάλλουν. Πως
ξεκίνησε το πρόβλημα
Οι προσπάθειές μας για ενημέρωση έχουν ξεκινήσει από πολύ νωρίτερα όταν το καταστρεπτικό αυτό έντομο εντοπίστηκε αρχικά στην Κρήτη και στη συνέχεια σε άλλες περιοχές (Ρόδος, Ηλεία κ.λπ) προξενώντας τεράστιες καταστροφές στα φοινικοειδή. Μάλιστα το Τμήμα Ποιοτικού Ελέγχου & Φυτοϋγειονονικού Ελέγχου είχε δημιουργήσει ένα ενημερωτικό μήνυμα με τη συμπαράσταση της τότε Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης το οποίο για περίπου δύο μήνες μεταδιδόταν από τα τοπικά κανάλια.
Ακόμη, στη συνέχεια ετοιμάσαμε και ένα ενημερωτικό φυλλάδιο με τη βοήθεια του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (Παράρτημα Πελοποννήσου). Όλο το υλικό αυτό σας το στέλνουμε προκειμένου να ενημερωθείτε για το σοβαρό αυτό πρόβλημα που αφορά τα φοινικοειδή.
Σημειώνουμε ότι ο ρυγχοφόρος, εντοπίστηκε το 2005 αρχικά στην Κρήτη στην περιοχή του Ηρακλείου, σε τοπικό φυτώριο, σε φοινικοειδή που εισήχθηκαν από την Αίγυπτο. Αναφέρουμε ακόμη τον πολύτιμο χρόνο που χάθηκε αφού το φυτώριο αυτό δεν ανέφερε άμεσα το πρόβλημα με τον εντοπισμό του. Στη συνέχεια βρέθηκε σε διάφορες περιοχές σε διάφορες περιοχές της χώρας (Kρήτη, Ρόδος, Ηλεία, Αττική, Βοιωτία, Κορινθία, Αχαϊα, Μεσσηνία, Εύβοια, Φθιώτιδα, Κυκλάδες, Λακωνία, Πρέβεζα, Χαλκιδική, Κυκλάδες), καταστρέφοντας πολλούς φοίνικες ενώ στην Αργολίδα πρωτοεμφανίστηκε το 2011 στην περιοχή του Πόρτο Χελίου.
Δυστυχώς έχουμε να κάνουμε με ένα παθογόνο που είναι στην κυριολεξία «Οργή Θεού» για τα φοινικοειδή. Ειδικά ο Κανάριος φοίνικας (Phoenix canariensis) που κυριαρχεί όχι μόνο στην Αργολίδα αλλά και σε όλη τη χώρα είναι ο πιο ευαίσθητος.
4. Τα φοινικοειδή στην Αργολίδα και η καταγραφή τους
Στην Αργολίδα ειδικά στη δεκαετία του ’80 με τη φοινικομανία που είχε κατακλύσει φυτώρια, ιδιώτες αλλά και τοπικές Δημοτικές αρχές, ο Κανάριος φοίνικας φυτεύτηκε σε μεγάλους αριθμούς. Το γεγονός αυτό οφείλεται στον εξωτικό χαρακτήρα που έχουν αυτά τα φυτά, στην ανθεκτικότητα που παρουσιάζουν σε δυσμενείς συνθήκες, όπως η έλλειψη νερού, η αντοχή σε δυνατούς ανέμους αλλά και το γεγονός ότι αναπτύσσονται χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, ακόμη και δίπλα στη θάλασσα. Τέτοιες είναι οι περιπτώσεις της φοινικοστοιχίας στην παραλία Ναυπλίου αλλά και εκείνης που βρίσκεται στην παραλιακή οδό Νέας Κίου-Μύλων, όπου 188 Κανάριοι φοίνικες χαρακτηρίζουν τη διαδρομή αυτή.
Επίσης αναφέρουμε ότι στην Αργολίδα υπάρχουν 8200 φοίνικες σε διάφορα σημεία και μάλιστα στα πιο απίθανα. Συγκεκριμένα στην επαρχία Ναυπλίας υπάρχουν περίπου 3355 φοινικοειδή όπως φαίνεται στο συνημμένο Πίνακα 1, όπου φαίνονται τα φοινικοειδή που υπάρχουν στις διάφορες Τοπικές Κοινότητες της επαρχίας Ναυπλίας, τα διάφορα είδη, καθώς επίσης και οι ακριβείς θέσεις τους.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
Κατανομή των διάφορων ειδών φοινικοειδών στην Επαρχία
Ναυπλίας
A/A
|
ΠΕΡΙΟΧΗ
|
ΕΙΔΗ ΦΟΙΝΙΚΟΕΙΔΩΝ
|
ΣΥΝΟΛΟ
| ||
Can. 1
|
Wash.
2
|
Theof.
3
| |||
Βιβάρι-Κάντια-Ίρια-Καρναζέικα
|
430
|
32
|
23
|
485
| |
Μιδεα-Μάνεσι-Ν.Ηραίο-Προσύμνη-Λίμνες
|
159
|
9
|
0
|
168
| |
Ναύπλιο
|
606
|
447
|
16
|
1069
| |
Αρκαδικό-Αγ.Δημήτριος-Λυγουριό
|
279
|
15
|
0
|
294
| |
Ανυφί-Αγ.Τριάδα-Αργολικό-Παναρίτι-Πουλακίδα-Ν. Τίρυνθα
|
235
|
38
|
0
|
273
| |
Άρια-Πυργιώτικα-Αγ.Ανδριανός-Ν.Ροεινό
|
249
|
45
|
0
|
294
| |
Ασίνη-Δρέπανο-Εξώστης-Αγ.Ελεούσα
|
456
|
73
|
0
|
529
| |
Τολό
|
213
|
21
|
234
| ||
Αρχαία Επίδαυρος 1
|
157
|
25
|
15
|
205
| |
Πλάκα
|
263
|
40
|
303
| ||
ΣΥΝΟΛΟ
|
3047
|
745
|
54
|
3846
| |
Καταμετρηθέντα είδη: 1. Kανάριος φοίνικας (Phoenix canariensis)
2. Ουασιγκτόνια (Whashigtonia sp.)
3. Φοίνικας του Θεοφράστου (Phoenix theophrasti)
Αναλυτικά στην πόλη του Ναυπλίου και στις γύρω περιοχές τα καταμετρηθέντα φοινικοειδή παρουσιάζονται στον Πίνακα 2. Από τα στοιχεία αυτά φαίνεται ότι κυριαρχεί ο Κανάριος φοίνικας, ακολουθούμενος από την Ουασιγκτόνια. Έτσι, η παρουσία των φοινικοειδών δίνει εντυπωσιακή όψη στους χώρους πρασίνου στο Ναύπλιο και η εικόνα του θα είναι τελείως διαφορετική αν τελικά τα φυτά αυτά εκλείψουν.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
Κατανομή των διάφορων φοινικοειδών στην πόλη του Ναυπλίου
A/A
|
Ημερομηνία
|
Αριθμός
|
Περιοχή
|
1
|
6 / 8 / 2010
|
286 (79 Κανάριοι + 207 Wash)
|
Καραθώνα
|
2
|
6 / 8 / 2010
|
50 (23 Κανάριοι + 27 Wash)
|
Αρβανιτιά
|
3
|
6 / 8 / 2010
|
92 (26 Κανάριοι + 66 Wash)
|
Πάρκο-δημαρχείο
|
4
|
5 / 8 / 2010
|
189 (116 Κανάριοι + 65 Wash + 8 Θεόφραστου)
|
Πάρκο-ΟΤΕ-Παιδική χαρα
|
5
|
5 / 8 / 2010
|
142 (108 Κανάριοι + 27 Wash + 7 Θεόφραστου)
|
Έκθεση βιβλίου-Ηλιοστάσιο
|
6
|
13 / 8 / 2010
|
4 (2 Κανάριοι + 1 Wash + 1 Θεόφραστου
|
Πλ.Συντάγματος
|
7
|
13/ 8 / 2010
|
37 (35 Κανάριοι + 2 Wash)
|
Παλιό Ναύπλιο
|
8
|
13 / 8 / 2010
|
15 (11 Κανάριοι + 4 Wash)
|
Πρόνοια
|
9
|
13 / 8 / 2010
|
9 (7 Κανάριοι + 2 Wash)
|
Ευαγγελίστρια
|
10
|
9 / 8 / 2010
|
7 (4 Κανάριοι + 3 Wash)
|
Εργατικές κατοικίες
|
11
|
9 / 8 / 2010
|
80 (69 Κανάριοι + 11 Wash)
|
Κούρτη-Νέα πόλη
|
12
|
9 / 8 / 2010
|
14 (8 Κανάριοι + 6 Wash)
|
Εφορία
|
13
|
9 / 8 / 2010
|
18 (17 Κανάριοι + 1 Wash)
|
Παραλιακή
|
14
|
9 / 8 / 2010
|
12 (12 Κανάριοι)
|
Νομαρχία
|
15
|
9 / 8 / 2010
|
114 (89 Κανάριοι + 25 Wash)
|
Στρατόπεδο-Ενδεκάτη-Άργους-Ατσαλάκης
|
ΣΥΝΟΛΟ : 1069(606 Κανάριοι + 447 Wash +16 Θεόφραστου)
|
5. Αποτύπωση καταμέτρησης
Η καταγραφή των θέσεων των διάφορων φοινικοειδών έχει αποτυπωθεί σε αεροφωτογραφίες του συστήματος GOOGLE EARTH. Χαρακτηριστικές είναι οι Εικ. 10, 11 όπου παρουσιάζονται οι θέσεις των φοινικοειδών στην περιοχή του Ναυπλίου καθώς επίσης και στη περιοχή Ναυπλίου-Λέρνης. Η ίδια αποτύπωση έχει γίνει για όλες τις Τοπικές Κοινότητες της Αργολίδας.
Με τον τρόπο αυτό υπάρχει η συνολική εικόνα της κατάστασης των διάφορων φοινικοειδών στην Αργολίδα, αφού κάθε φυτό έχει καταγραφεί ανάλογα με το είδος, την ηλικία και τη θέση του, σε μια βάση δεδομένων. Έτσι προέκυψε μια σειρά χαρτών στους οποίους μέσω του συστήματος αναφοράς GOOGLE EARTH είναι δυνατός ο εντοπισμός των θέσεων των φοινικοειδών για κάθε περιοχή.
Εικ. 10, 11: Οι θέσεις των φοινικοειδών στα διάφορα σημεία στην περιοχή του Ναυπλίου
και στη διαδρομή Ναυπλίου-Λέρνας
6. Οι φοίνικες στον ελλαδικό χώρο
Από πολλούς οι φοίνικες θεωρούνται ως ξενόφερτα φυτά, αφού δεν είναι γνωστή η παρουσία στη χώρα μας του ελληνικού φοίνικα (Phoenix theophrasti-φοίνικας του Θεόφραστου) από τα πανάρχαια χρόνια, στις νότιες περιοχές της χώρας. (Εικ. 12, 13).
Εικ. 12: Αγγείο από το μουσείο Εικ.13: Νόμισμα της Ιεράπετρας
Ηρακλείου με παράσταση φοίνικα με παράσταση φοίνικα
Χαρακτηριστικά αναφέρουμε τις τρείς συστάδες με τον ελληνικό φοίνικα που υπάρχουν στην Αρχαία Επίδαυρο και οι οποίες είναι οι μοναδικές στην Πελοπόννησο (Εικ. 14, 15).
Εικ. 14, 15: Οι φοίνικες του Θεόφραστου σε συστάδες στην περιοχή Νέρα της Αρχαίας.
Επιδαύρου
Επίσης, χαρακτηριστικότερη είναι η περίπτωση του φοινικόδασους στο Βάϊ και του φοινικόδασους στο φαράγγι Πρέβελη στην Κρήτη, που αποτελούνται αποκλειστικά από το είδος αυτό (Εικ. 16, 17).
Εικ. 16, 17: Φοίνικες του Θεόφραστου στο Βάϊ της Κρήτης
Σημειώνουμε ότι ο Κανάριος φοίνικας που έχει επικρατήσει, χαρακτηρίζει το τοπίο των Κανάριων Νησιών από όπου προέρχεται και όπου είναι αυτοφυές φυτό. Η εισαγωγή του αλλά και ο μαζικός του πολλαπλασιασμός του από τα διάφορα φυτώρια της χώρας και η φύτευσή του και στα πιο απίθανα σημεία της χώρας το πιθανότερο να οφείλεται στο γεγονός της ευκολότερης ανάπτυξής του καθώς επίσης και στο ότι δεν αναπτύσσει νέα φυτά στη βάση του, όπως ο γηγενής φοίνικας του Θεόφραστου, αλλά και στο γεγονός ότι «άρεσε περισσότερο».
Έτσι και στην επαρχία Ναυπλίας όπως και σε ολόκληρο το νομό, κυριαρχεί ο Κανάριος φοίνικας (Phoenix canariensis), ο οποίος όμως είναι και ο πλέον ευαίσθητος, στην προσβολή από τα καταστρεπτικά έντομα, το Ρυγχοφόρο και την πεταλούδα. Αυτό γίνεται λόγω της εσωτερικής του δομής η οποία είναι περισσότερο υδαρής από τα άλλα είδη ενώ ακόμη χαρακτηρίζεται και από την κατά πολύ μικρότερη παρουσία ινών από τα άλλα είδη. Για το λόγο αυτό ο ελληνικός φοίνικας (φοίνικας του Θεόφραστου) είναι πιο ανθεκτικός, αφού όπως αναφέρθηκε το εσωτερικό του στελέχους, χαρακτηρίζεται από την παρουσία πολλών ινών, γεγονός που δίνει στα φυτά αυτά περισσότερη ανθεκτικότητα, χωρίς όμως να είναι και αυτά απρόσβλητα. Επίσης ανθεκτικότερο είναι και το είδος Whashigtonia filifera που υπάρχει σε μεγάλους αριθμούς στην περιοχή (Εικ. 18, 19). Όμως, τόσο αυτό το είδος όσο και τα άλλα φοινικοειδή μπορεί να προσβληθούν από τα δύο καταστρεπτικά έντομα, όταν ο Κανάριος φοίνικας θα έχει αφανιστεί από μια περιοχή.
Εικ. 18: Φοινικοστοιχία με Washingtonia filifera, σε νησίδα στο Ναύπλιο
Εικ. 19: Φοίνικες του είδους Ουασιγκτόνια (Washingtonia filifera), στην αυλή του
1ου Δημοτικού Σχολείου στο Ναύπλιο
7. Τα παθογόνα - Εχθροί
Στην κατηγορία αυτή ανήκουν δύο έντομα το κόκκινο σκαθάρι και η πεταλούδα. Tο κόκκινο σκαθάρι, (Εικ. 20), αφήνει τα αυγά του κυρίως στην κορυφή των φυτών και οι αναπτυσσόμενες προνύμφες (Εικ. 21) εισέρχονται στην καρδιά όπου και τρέφονται από τους εσωτερικούς ιστούς προκαλώντας τελικά την κατάρρευση των φυτών. Παράλληλα ο βιολογικός κύκλος συμπληρώνεται με την ανάπτυξη νυμφικών θηκών από τις οποίες εξέρχεται το τέλειο έντομο. Κατά τη διάρκεια ενός έτους το έντομο αυτό μπορεί να φτάσει και τους 5 βιολογικούς κύκλους.
Εικ. 20, 21: Τέλειο και προνύμφη (κάμπια) ρυγχοφόρου
Το παθογόνο αυτό εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Αργολίδα το 2012 σε Κανάριο φοίνικα στην πλατεία στο Πόρτο Χέλι. Η πιθανότερη ερμηνεία είναι να έφτασε εκεί με κάποιο μέσο μεταφοράς από την Αττική όπου έχει καταστρέψει ένα τεράστιο αριθμό φοινικοειδών ενώ συνεχίζει την καταστρεπτική του δράση.
Όμως, το 2011 εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Αργολίδα σε φυτώρια της Ερμιονίδας καθώς επίσης και σε ιδιωτικούς κήπους της περιοχής, το άλλο καταστρεπτικό έντομο, που «χτυπάει» τα φοινικοειδή, που είναι η πεταλούδα Paysandisia archon η οποία είναι εξίσου καταστρεπτική με το ρυγχοφόρο. Βέβαια το γεγονός της συνύπαρξης και των δύο παθογόνων κάνει την κατάσταση να είναι πολύ δύσκολη. Μέχρι σήμερα εκτός από την Ερμιονίδα έχουμε εντοπίσει την πεταλούδα και σε φοίνικες στην περιοχή του Λυγουριού (Εικ. 22, 23)
Εικ. 22, 23: Τέλειο έντομο και προνύμφη της πεταλούδας.
Το έντομο αυτό παρόλο που αναπτύσσει μια γενιά κάθε δύο χρόνια είναι εξίσου καταστρεπτικό με το Ρυγχοφόρο και αν βρεθούν και τα δύο σε μια περιοχή τότε η καταστροφή για τα φοινικοειδή είναι ολοκληρωτική.
Σημειώνουμε ότι μετά την αρχική προληπτική καταστροφή με ταφή ικανού αριθμού φοινικοειδών σε δύο φυτώρια στην περιοχή του Κρανιδίου στα οποία εντοπίστηκαν μολυσμένα φυτά ήδη σήμερα τα φυτώρια αυτά έχουν σταματήσει την παραγωγή φοινικοειδών αφού το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής τους έχει καταστραφεί.
8. Η κατάσταση σε άλλες περιοχές της Αργολίδας
Δυστυχώς σύμφωνα με τα νεώτερα δεδομένα που έχουν προκύψει εντοπίζονται προσβεβλημένοι φοίνικες και την επαρχία τους Άργους, σε διάφορα σημεία, όπως είναι στα Φίχτια, στο Κουτσοπόδι και στον Ίναχο (Εικ. 24).
Εικ. 24: Προσβεβλημένος Κανάριος φοίνικας στο Κουτσοπόδι
Πάντως είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι τον πρώτο φοίνικα της Αργολίδας που βρίσκεται στα εκκλησιαστικά, καθώς εισερχόμαστε στην Αργολίδα από τα Δερβενάκια, ήδη τον έχει καταστρέψει ο Ρυγχοφόρος, γεγονός που φανερώνει ότι έφτασε στην περιοχή, από την Κορινθία. ( Εικ. 25). Στη συνέχεια έχει αρχίσει να διαπιστώνεται η παρουσία του στις κοντινές τοπικές κοινότητες. Όπως είναι τα Φίχτια, το Κουτσοπόδι, ο Ίναχος, αλλά και το Άργος όπως αναφέραμε παραπάνω.
Eικ. 25: Ο πρώτος φοίνικας της Αργολίδας στα εκκλησιαστικά έχει ήδη καταστραφεί
Επίσης είναι εντυπωσιακές οι εικόνες με προσβεβλημένους και κατεστραμμένους φοίνικες που υπάρχουν στις Τοπικές Κοινότητες της Κορινθίας Χιλιομόδι, Σολωμός, στην παλαιά διαδρομή πηγαίνοντας προς Αθήνα.
Σημειώνουμε ότι τόσο στην πόλη της Κορίνθου έχουν προσβληθεί φοινικοειδή από τα οποία ορισμένα από αυτά έχουν ιστορική αξία, όσο και σε άλλες περιοχές της Π.Ε Κορινθίας.
9. Τα φοινικοειδή στο Ναύπλιο και στην επαρχία Ναυπλίας
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω είναι μεγάλος ο αριθμός φοινικοειδών που υπάρχουν τόσο στο Ναύπλιο όσο και στην επαρχία Ναυπλίας, χαρακτηρίζοντας εντυπωσιακά με την παρουσία τους την εικόνα του τοπίου που βρίσκονται.
Έτσι, δεν μπορούμε να φανταστούμε την πλατεία Δημαρχείου χωρίς τους ιστορικούς της φοίνικες (Εικ. 26) ή τους φοίνικες που υπάρχουν στο Πάρκο Ναυπλίου (Εικ. 27), από τους οποίους ορισμένοι υπάρχουν από την εποχή δημιουργίας του πάρκου ή εκείνους που παρόλο είναι πιο πρόσφατοι, δίνουν το ξεχωριστό τους στίγμα στην παραλία του Ναυπλίου (Εικ.28). Αναφέρουμε επίσης την ωραία εικόνα που δίνουν ορισμένοι φοίνικες στο χώρο που βρίσκονται, όπως οι φοίνικες στην αυλή της Πινακοθήκης (Εικ. 29), ή ο φοίνικας της πλατείας συντάγματος με φόντο το Βουλευτικό (Εικ. 30), καθώς επίσης και οι φοινικοστοιχίες στις οδούς 25ης Μαρτίου και Μπουμπουλίνας.
Εικ. 26: Phoenix dactylifera και Phoenix canariensis στην ιστορική πλατεία
Δημαρχείου, στο Ναύπλιο
Εικ. 27: Κανάριοι φοίνικες στο πάρκο του Ναυπλίου
Εικ. 28: Χαρακτηριστική φοινικοστοιχία με Κανάριους φοίνικες (Phoenix
Canariensis), στην παραλία Ναυπλίου.
Επίσης η παρουσία του κανάριου φοίνικα χαρακτηρίζει εντυπωσιακά τον προαύλιο χώρο της Πινακοθήκης Ναυπλίου αφού είναι τα μοναδικά φυτά που βρίσκονται στο χώρο αυτό.
Εικ.29: Οι Κανάριοι φοίνικες στην Πινακοθήκη Ναυπλίου
Εικ. 30: Κανάριος φοίνικας (Phoenix canariensis), με φόντο το κτήριο της πρώτης
Βουλής των Ελλήνων, στην πλατεία συντάγματος, στο Ναύπλιο
10. Το πάρκο του Ναυπλίου και η μοναδικότητά του
Κρίνουμε σκόπιμο να αναφερθούμε το πάρκο του Ναυπλίου και τη μοναδικότητά του. Μάλιστα το πάρκο αυτό είναι το δεύτερο σε σπουδαιότητα μετά τον Εθνικό κήπο της Αθήνας, από πλευράς αριθμού διαφορετικών και σπάνιων φοινικοειδών που υπάρχουν. Για το λόγο αυτό θα επανέλθουμε εκφράζοντας την άποψή μας για ενέργειες που πρέπει να γίνουν ώστε το πάρκο της πόλης να αναδειχτεί και να είναι σημείο αναφοράς τόσο για τους κατοίκους της πόλης όσο και για τους επισκέπτες.
11. Η ιστορικότητα των φοινικοειδών στο Ναύπλιο
Τα φοινικοειδή στο Ναύπλιο και γενικά στην Αργολίδα έχουν τη δική τους ιστορία. Έτσι, είναι χαρακτηριστικές οι εικόνες με φοίνικες όπως παρουσιάζονται σε παλιές φωτογραφίες (Εικ. 31, 32) από τα πρώτα χρόνια κατασκευής του πάρκου καθώς επίσης και σε άλλα σημεία του Ναυπλίου, όπως είναι η πλατεία Δημαρχείου (Εικ. 33) και η παλιά προκυμαία της πόλης (Εικ. 34). Οι εικόνες αυτές τεκμηριώνουν την παρουσία των φοινικοειδών στην ιστορία της πόλης. Πάντως είναι εντυπωσιακή η γνώση και το μεράκι όσων εκπόνησαν τη μελέτη του πάρκου με την επιλογή των φυτών που τοποθετήθηκαν και παραμένουν μέχρι τις μέρες μας.
Βέβαια αναφέρουμε και πάλι την παρουσία των συστάδων με φοίνικες του Θεόφραστου (ελληνικός φοίνικας) σε τρία σημεία, στην Αρχαία Επίδαυρο. Σημειώνουμε ότι οι φοίνικες αυτοί είναι μοναδικοί με αυτή τη μορφή στην Πελοπόννησο και η παρουσία τους χάνεται στο χρόνο.
Εικ.: 31, 32: Οι πρώτοι φοίνικες που φυτεύτηκαν με την κατασκευή στο πάρκο
Ναυπλίου
Εικ. 33, 34: Φοίνικες όπως φαίνονται σε παλιές φωτογραφίες του Ναυπλίου
12. Τα είδη των φοινικοειδών στο πάρκο του Ναυπλίου
Με τα σημερινά δεδομένα, τόσο στη χώρα όσο και στην Αργολίδα, κυριαρχεί ο κανάριος φοίνικας, ενώ τα υπόλοιπα είδη συμπληρώνουν την εικόνα των φοινικοειδών που υπάρχουν σε φοινικοστοιχίες, σε συστάδες, σε πάρκα καθώς επίσης και σε αυλές κατοικιών.
Ωστόσο στην Αργολίδα, τα διαφορετικά είδη φοινικοειδών υπάρχουν κυρίως στο πάρκο της πόλης του Ναυπλίου, το οποίο χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία δέκα πέντε (15) διαφορετικών ειδών, η παραλία της Καραθώνας και το παραλιακό τμήμα της οδού Μπουμπουλίνας.
Έτσι, τα κυριότερα φοινικοειδή που υπάρχουν τόσο στο πάρκο του Ναυπλίου όσο και στην ευρύτερη περιοχή, είναι αυτά που παρουσιάζονται στις εικόνες που ακολουθούν (Εικ. 35-62).
- Bismarkia nobilis
- Caryota urens
- Chamerops humilis var. cerifera
- Phoenix roebeleni
- Sabal palmetto
- Phoenix canariensis
- Phoenix theofrasti
- Phoenix dactylifera (αρσενικό φυτό)
- Phoenix dactylifera (θηλυκό φυτό)
- Trachycarpus fortunei
- Syagus romanzoffiana
- Livistona decipiens
- Livistona sinensis
- Rhapis exelsa
- Washigtonia filifera
κλκλ
α το
λόγο αυτό
Εικ. 35, 36: Phoenix roebelenii & Sabal palmetto, στο πάρκο Ναυπλίου
Εικ. 37: Κανάριοι φοίνικες στο πάρκο Ναυπλίου
Εικ. 38: Chamerops humilis var. cerifera στη νότια πλευρά του πάρκου του
Ναυπλίου
Εικ. 39: Phoenix dactylifera (αρσενικό φυτό) στην ανατολική είσοδο του πάρκου
του Ναυπλίου
Εικ.: 40, 41: Trachycarpus fortunei, στη νότια πλευρά του πάρκου του
Ναυπλίου
Εικ. 42, 43, 44: Syagrus romanzoffiana, μπροστά από το δικαστικό μέγαρο και το
αναψυκτήριο στο πάρκο του Ναυπλίου.
Εικ. 45: Χουρμαδιά (Phoenix dactylifera) στο πάρκου του Ναυπλίου
Εικ. 46: Phoenix theophrasti στο πάρκο του Ναυπλίου
Εικ. 47: Livistona decipiens στο πάρκο Ναυπλίου
Εικ. 48: Rhapis excelsa στο πάρκο του Ναυπλίου
Εικ. 49: Bismarkia nobilis στο πάρκο του Ναυπλίου
Εικ. 50: Livistona sinensis στο πάρκο του Ναυπλίου
Εικ. 51: Φοινικοστοιχία με W. filifera, στη νησίδα της οδού 25ης Μαρτίου στο Ναύπλιο
στο Ναύπλιο
Εικ.52: Washingtonia filifera, μπροστά από το κτήριο του πανεπιστημίου Harvard
και Κανάριοι φοίνικες στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου
Εικ. 53: Washingtonia filifera, μπροστά από το παλιό τελωνείο 
Εικ.54: Το άγαλμα του Καποδίστρια (έργο Τόμπρου) με φόντο φυτά
Washingtonia filifera του πάρκο στο Ναύπλιο
Εικ. 55: Κανάριος φοίνικας στη Βιβλιοθήκη Ναυπλίου
Εικ. 56: Washingtonia filifera στην δυτική πλευρά του πάρκου του Ναυπλίου και
στο χώρο μπροστά από τα Δικαστήρια
Επίσης, αναφέρουμε ότι πρέπει και ορισμένοι ιδιωτικοί φοίνικες να προστατευθούν, αφού χαρακτηρίζουν εντυπωσιακά την εικόνα της πόλης του Ναυπλίου όπως είναι ο Κανάριος φοίνικας στην (Eικ. 58).
Εικ. 57: Εντυπωσιακή εικόνα με Κανάριο φοίνικα σε αυλή κατοικίας, στην παλιά
πόλη του Ναυπλίου
Επίσης εντυπωσιακό είναι και ο φοίνικας (Washingtonia filifera) που φαίνεται να φύεται από το «πουθενά» στην παλιά πόλη (Εικ. 59, 60), ο οποίος ξεπερνά σε ύψος και την παρακείμενη οικοδομή. Οι φοίνικες αυτοί θα πρέπει να προσεχθούν αφού με το χρόνο, είναι πια μνημεία της φύσης.
Όμως, υπάρχει περίπτωση οι ιδιοκτήτες τέτοιων φυτών να μην ενδιαφερθούν για την σωτηρία τους. Τότε κατά την άποψή μας θα πρέπει ο Δήμος να συμπεριλάβει και τα φυτά αυτά στο πρόγραμμα διάσωσης των φοινικοειδών, αφού όπως αναφέραμε η παρουσία τους συμβάλλει στις ξεχωριστές εικόνες ομορφιάς του Ναυπλίου.
Εικ. 58: Washingtonia filifera, ψηλότερη από τριόροφο κτήριο στην παραλία Ναυπλίου
Εικ. 59: Washingtonia filifera με φόντο το Μπούρτζι.
Σημειώνουμε επίσης το μοναδικό σπάνιο φοίνικα που βρίσκεται στο προαύλιο χώρο του ξενοδοχείου «Ναυσιμέδων» και ο οποίος ανήκει στο είδος Caryota urens που χαρακτηρίζεται από το ξεχωριστό του φύλλωμα και την εντυπωσιακή καρποφορία (Εικ. 61, 62, 63)
Εικ. 60, 61, 62 : Το κτήριο «Ναυσιμέδων» με τους πανύψηλους φοίνικες Washingtonia
filiferα και το σπάνιο είδος Caryota urens
13. Οι φοίνικες και οι λανθασμένες επεμβάσεις
Τα φοινικοειδή λόγω της διαφορετικής ανάπτυξής τους δέχονται και την ανάλογη επέμβαση. Όμως, η άγνοια που υπάρχει οδηγεί σε λανθασμένες επεμβάσεις η οποία μεταφράζεται στον ίδιο τρόπο κλαδεύματος για όλα τα είδη (!!!). Έτσι, αναφέρουμε για παράδειγμα τον λανθασμένο τρόπο κλαδεύματος στους δύο φοίνικες που βρίσκονται στην αρχή του πάρκου, στην ανατολική πλευρά (εντεκάτη). Τα φυτά αυτά, ανήκουν στο είδος Phoenix dactylifera χαρακτηρίζονται από το θαμνώδη τρόπο ανάπτυξης και πρέπει να αφήνονται να αναπτύσσονται ελεύθερα. Όμως, αυτά κλαδεύτηκαν λανθασμένα, αφού τους αφαιρέθηκαν όλα τα νέα φυτά που εκπτύσσονται στη βάση, αφήνοντας ένα μόνο στέλεχος. Το φυτό όμως, ακολουθώντας τη βιολογία του, εξακολουθεί να παράγει στη βάση του νέα φυτά, σε πείσμα των άσχετων που τα κουτσούρεψαν (Εικ. 63.
Εικ. 63: Φοίνικες του είδους Phoenix dactylifera με λανθασμένο τρόπο
επέμβασης
Εικ. 64 : Phoenix dactylifera (αρσενικό φυτό) στην ανατολική είσοδο του πάρκου
του Ναυπλίου.
Εικ. 65 : Τα φυτά ακολουθώντας τον τρόπο ανάπτυξής τους εκπτύσσουν νεαρά
φυτά από τη βάση
Ακόμη πιο χαρακτηριστική είναι η επέμβαση που έχει γίνει στους φοίνικες που βρίσκονται στο παραλιακό τμήμα της οδού Μπουμπουλίνας (Εικ. 67, καθώς και σε φοίνικα της οδού Σοφρώνη (Εικ. 66), όπου η ασχετοσύνη κυριάρχησε με αποτέλεσμα οι φοίνικες αυτοί στην κυριολεξία «ξυρίστηκαν». Ο τρόπος αυτός κλαδέματος είναι εγκληματικός, αφού έτσι εκλύονται ουσίες οι οποίες δρουν ελκυστικά για τα έντομα. Ακόμη σημειώνουμε ότι οποιαδήποτε βλάβη προκληθεί δεν επουλώνεται, αφού τα φοινικοειδή δεν διαθέτουν τέτοιο μηχανισμό, όπως άλλα είδη φυτών. Χώρια βέβαια το γεγονός ότι η εργασία αυτή είναι επίπονη και βέβαια δε λέμε για τις εργατοώρες που χάθηκαν για το τίποτα. Κατά την άποψή μας το πιθανότερο οι φοίνικες αυτοί να φιλοξενούν ήδη κάποιο από τα δύο καταστρεπτικά έντομα ή και τα δύο. Το ερώτημά μας είναι κατά πόσο οι εργασίες αυτές γίνονται με τη συγκατάθεση της αρμόδιας γεωτεχνικής υπηρεσίας του Δήμου σας, γεγονός που δε θέλουμε ούτε να το σκεφτόμαστε. Πάντως και παλιότερα είχαμε οδυνηρή εμπειρία όταν διαπληκτιζόμασταν μπροστά στις κάμερες, με τον επικεφαλής συνεργείου του Δήμου που κλάδευε λανθασμένα και σε λάθος εποχή τους φοίνικες στην πλατεία Δημαρχείου. Σημειώνουμε ότι δεν είναι όλοι για όλα και σε αυτές τις επεμβάσεις υπάρχουν και λεπτομέρειες που τις γνωρίζουν οι ειδικοί και οι οποίοι πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο σε αυτές τις περιπτώσεις.
Εικ. 66: Ο κανάριος φοίνικας στο παραλιακό τμήμα της οδού Μπουμπουλίνας με
ξυρισμένο κορμό
Εικ. 67: Φοίνικες στο παραλιακό τμήμα της οδού Μπουμπουλίνας που έχουν
υποστεί λανθασμένο τρόπο κλαδέματος και ξύρισμα στον κορμό τους.
Σημειώνουμε ακόμη ότι οι επεμβάσεις στα φοινικοειδή είναι ορισμένες και απέχουν παρασάγγας από τον τρόπο που έχει επικρατήσει να εφαρμόζεται δηλαδή αυστηρό καθάρισμα. Στις περιπτώσεις αυτές με την αφαίρεση των ώριμων φύλλων που παράγουν τις ουσίες για την ανάπτυξη του φυτού το φυτό αποσυντονίζεται με αποτέλεσμα να χάνεται η δυναμικότητά του αφού τα νεαρά φύλλα που απομένουν περισσότερο καταναλώνουν παρά παράγουν. Για το λόγο αυτό πρέπει να αφαιρούνται τα ξερά φύλλα και όσα αναγκαστικά εμποδίζουν την κυκλοφορία σε δρόμους και διαβάσεις και όχι συλλήβδην όλα με αποτέλεσμα να αφήνονται μόνο ελάχιστα στην κορυφή των φυτών. Το αποτέλεσμα της τεχνικής αυτής είναι τα φύλλα της κορυφής επειδή δεν έχουν ωριμάσει όπως αναφέρθηκε καταναλώνουν παρά παράγουν, ενώ σπάζουν ευκολότερα από τους ανέμους. Το αποτέλεσμα είναι τα φυτά να καθυστερούν στην ανάπτυξη και να μην τρέφονται σωστά. Ακόμη η αφαίρεση ώριμων φύλλων δημιουργεί τροφικό στρες ενώ στην περιοχή αυτή δημιουργείται μόνιμη στένωση του στελέχους. Ακόμη, το φυτό με τη αφαίρεση μεγάλου αριθμού φύλλων προκειμένου να αναπληρώσει την απώλεια κάνει ταχεία ανάπτυξη φύλλων στα οποία οι ιστοί δεν είναι συνεκτικοί κάμπτονται εύκολα και ξεραίνονται όλο και πιο σύντομα με αποτέλεσμα όλο και γρήγορα να εμφανίζονται ξερά φύλλα.
14. Αντιμετώπιση των καταστρεπτικών εντόμων
Διάφορες περιπτώσεις
14.1 Η μοναδική περίπτωση του Δήμου Ερμιονίδας
Στο σημείο αυτό αναφέρουμε την άμεση κινητοποίηση που ανέλαβε ο Γεωπόνος του Δήμου Ερμιονίδας, Βασίλης Πασιαλής με τη συμπαράσταση του Δημοτικού Συμβουλίου αφού ενέκρινε το πρόγραμμα που υπέβαλε για τη διάσωση των φοινικοειδών που βρίσκονται σε δημόσιους χώρους δικαιοδοσίας του Δήμου Ερμιονίδας.. Έτσι, έγινε καθοριστική και δραστική επέμβαση στα φοινικοειδή που βρίσκονται σε δημόσιους χώρους. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα αυτό το οποίο ξεκίνησε το 2011 έγιναν επεμβάσεις (κάλυψη της κορυφής) σε 780 φοίνικες με εντυπωσιακά αποτελέσματα αφού οι απώλειες ήταν ελάχιστες. Ωστόσο σημειώνουμε ότι οι απώλειες σε φοινικοειδή που βρίσκονται σε ιδιωτικούς χώρους είναι τεράστιες αφού το μεγαλύτερο μέρος των φοινικοειδών της περιοχής, έχει προσβληθεί. Οι ψεκασμοί αυτοί εφαρμόζονται στην καρδιά του φυτού, γιατί εκεί το έντομο αφήνει τα αβγά του από τα οποία αναπτύσσονται οι προνύμφες (κάμπιες) και στη συνέχεια το τέλειο έντομο. Η επέμβαση αυτή είναι ίσως η μοναδική που έγινε σε τέτοια έκταση σε όλη τη χώρα. Ακόμη, σε ορισμένες περιπτώσεις ζητήθηκε η συνδρομή από την Υπηρεσία μας για την ενημέρωση σχετικά με τη τεχνική της δενδροχειρουργικής σε προσβεβλημένους φοίνικες οι οποίοι βρίσκονταν σε αρχικό στάδιο προσβολής, εφόσον δεν έχει καταστραφεί το κορυφαίο μερίστωμα του φυτού.
Στις περιπτώσεις αυτές έγινε καθαρισμός της στεφάνης (κορυφής) του φυτού με αλυσοπρίονο από τα φύλλα που έχουν απομείνει, τα υπολείμματα, τις ίνες μέχρι το σημείο του κορυφαίου μεριστώματος. Στη συνέχεια έγινε καλό λούσιμο της περιοχής με το ειδικό σκεύασμα και επανάληψη της επέμβασης μετά από ένα μήνα. Οι παρακάτω (Εικ. 68, 69, 70, 71 ) δίνουν τα βήματα που ακολουθήθηκαν.
Εικ. 68, 69, 70, 71: Διάφορες φάσεις επέμβασης σε προσβεβλημένο φοίνικα στο
Πόρτο Χέλι
Στο σημείο αυτό κρίνουμε σκόπιμο να αναφέρουμε και την πρωτοβουλία που έδειξε φυτώριο της περιοχής του Κρανιδίου για την εφαρμογή της τεχνικής της δενδροχειρουργικής και την εγκατάσταση του συστήματος των σωληνώσεων σε φοίνικες ξενοδοχείων που διαχειρίζεται. Οι παρακάτω (Eικ.72, 73, 74, 75, 76) παρουσιάζουν το σύστημα αυτό.
Εικ. 72: Μόνιμος σωλήνας στο στέλεχος φοίνικα, για διευκόλυνση
της διαδικασίας του ψεκασμού
Εικ. 73: Το σιφόνι που τοποθετείται στην κορυφή των φοινίκων
Εικ.74, 75, 76: Ο σωλήνας διοχέτευσης του ψεκαστικού υγρού στερεώνεται στον
κορμό όπου στο τέλος υπάρχει σύνδεσμος με τον οποίο συνδέεται ο σωλήνας που προέρχεται από την αντλία ψεκασμού. Το σκεύασμα διοχετεύεται στην κορυφή των φοινίκων με ειδικό σύστημα αντλίας ψεκασμού που μεταφέρεται με αγροτικό.
14.2 Η πρόσφατη εφαρμογή της τεχνική της
δενδροχειρουργικής στο Λυγουριό και στο Δρέπανο
Οι παρακάτω Εικ. (77, 78, 79) δείχνουν την τεχνική της δενδροχειρουργικής που εφαρμόστηκε πρόσφατα σε προσβεβλημένο Κανάριο φοίνικα που βρισκόταν σε αρχικό στάδιο προσβολής, σε κατοικία στο Λυγουριό. Ύστερα από αυτοψία που πραγματοποιήθηκε διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν μεγάλες πιθανότητες ο φοίνικας να ανακάμψει αφού η κορυφή φαινόταν να βρίσκεται στο αρχικό στάδιο της προσβολής
Βέβαια αυτό έγινε μετά από την ευαισθησία που έδειξαν οι ιδιοκτήτες των φοινίκων Νίκο Χατζαντώνη και Κατερίνα Μελά .και η οποία σημειώνουμε ότι είναι μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις διάσωσης φοινίκων που έχει ζητηθεί στην Αργολίδα. Στη συνέχεια η επέμβαση έγινε από ιδιωτικό εκπαιδευμένο συνεργείο και αφορούσε την αφαίρεση του προσβεβλημένου τμήματος της κορυφής, το προσεκτικό καθάρισμά της από τα διάφορα στάδια των εντόμων (προνύμφες, τέλεια έντομα, κουκούλια), και έλεγχο μέχρι το σημείο του κορυφαίου μεριστώματος (κορυφής) για να διαπιστωθεί το μέγεθος της βλάβης που είχε προξενηθεί.
Εικ. 77, 78, 79: Η σκαλωσιά που στήθηκε και οι φοίνικες μετά την επέμβαση
Εικ. 80, 81, 82: Κοπή και καθάρισμα της στεφάνης μέχρι το σημείο του κορυφαίου
μεριστώματος.
Με την κοπή όλων των φύλλων της στεφάνης μέχρι του σημείου του κορυφαίου μεριστώματος (καρδιά) (Εικ. 80, 81, 82) φάνηκε και το μέγεθος της προσβολής, αφού οι προνύμφες του Ρυγχοφόρου που δημιουργούσαν το πρόβλημα υπήρχαν διάσπαρτες. Το καθάρισμα συνεχίστηκε μέχρι το κορυφαίο μερίστωμα (καρδιά) του φοίνικα η οποία ήταν ανέπαφη, γεγονός που έδωσε μεγάλες πιθανότητες για ανάκαμψη του φυτού.
Σημειώνουμε ακόμη ότι, στον υγιή φοίνικα τοποθετήθηκε σύστημα διοχέτευσης του ψεκαστικού υγρού (Εικ. 87, 88), ενώ στον προσβεβλημένο στον οποίο εφαρμόστηκε η τεχνική της δενδροχειρουργικής στη συνέχεια τοποθετήθηκε και εκεί σύστημα διοχέτευσης του ψεκαστικού υγρού (Εικ. 83, 84, 85, 86).
Εικ. 83, 84: Στην καθαρισμένη κορυφή τοποθετήθηκε ο σωλήνας μέσω του οποίου
θα διοχετεύεται το ψεκαστικό υγρό
Εικ. 85, 86: Λεπτομέρειες στερέωσης του συστήματος διοχέτευσης του
ψεκαστικού υγρού και του σημείου σύνδεσης με τον ψεκαστήρα
Εικ. 87, 88: Το σύστημα παροχής του ψεκαστικού υγρού στον υγιή φοίνικα
Μετά από χρονικό διάστημα τριών εβδομάδων οι προβλέψεις επαληθεύτηκαν αφού η κορυφή του φυτού «πέταξε» (Εικ.89 ) και η κατάσταση μετά τρείς μήνες από την επέμβαση φαίνεται στις (Εικ. 90 & 91).
Εικ. 89, 90, 91 : Η κατάσταση μετά 5 εβδομάδες και μετά 3 μήνες από την επέμβαση
Από τη μέχρι τώρα εμπειρία μας δυστυχώς, λίγοι είναι οι ιδιώτες που ενδιαφέρονται για την προστασία των φοινικοειδών που έχουν στην αυλή τους ή και στο κτήμα τους, αφού όπως αναφέραμε τα θεωρούν ξενόφερτα είδη και «σιγά μην ασχοληθούμε με τους παλιοφοίνικες».
Πάντως είναι εντυπωσιακό το γεγονός για το ενδιαφέρον που δείχνουν για τη διάσωση και προστασία των φοινίκων που έχουν στην αυλή τους αρκετοί πολίτες άλλων χωρών, οι οποίοι είναι ιδιοκτήτες κατοικιών, σε διάφορα σημεία της Αργολίδας. Μάλιστα υπάρχουν περιπτώσεις όπου έχουν διασώσει τους φοίνικές τους είτε με τη τεχνική της δενδροχειρουργικής, είτε εγκαθιστώντας προληπτικά δίκτυο διοχέτευσης του ψεκαστικού υγρού.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρόσφατη περίπτωση που παρουσιάζεται στις παρακάτω εικόνες, οι οποίες είναι από το φοίνικα που βρίσκεται στην αυλή της κατοικίας στο Δρέπανο του κου Wilhelm Kern, Γερμανού υπηκόου. Με τον εντοπισμό εντόμων του Ρυγχοφόρου και την εμφάνιση των χαρακτηριστικών συμπτωμάτων στην κορυφή του φοίνικα, το ενδιαφέρον για τη διάσωση του φυτού ήταν άμεσο όπως και η κινητοποίηση, με αποτέλεσμα να εφαρμοστεί η τεχνική της δενδροχειρουργικής (Εικ. 92), από εκπαιδευμένο συνεργείο, ενώ το τμήμα που απέμεινε «λούστηκε» με το κατάλληλο σκεύασμα. Το αποτέλεσμα φάνηκε μετά από τρείς εβδομάδες, όπου άρχισε να εμφανίζεται η νέα κορυφή (Εικ. 93) μαζί με τις ανθοταξίες, αφού πρόκειται για αρσενικό φοίνικα.
Εικ.92,93: Ο προσβεβλημένος φοίνικας καθαρίστηκε μέχρι το σημείο του κορυφαίου
μεριστώματος (καρδιά), ενώ μετά 3 εβδομάδες άρχισε να εμφανίζεται
η νέα κορυφή καθώς επίσης και οι ανθοταξίες.
14.3 Η εφαρμογή της δενδροχειρουργικής στο πάρκο της Χίου
Το πρόβλημα της προσβολής των φοινικοειδών από τα δύο καταστρεπτικά έντομα έχει εντοπισθεί σχεδόν σε όλες τις περιοχές της χώρας. Όμως, είναι διαφορετική η αντιμετώπιση τόσο από τις Δημοτικές αρχές όσο και από τους ιδιώτες για τη σωτηρία των φοινικοειδών που βρίσκονται στη δικαιοδοσία τους.
Έτσι, σε άλλες περιοχές υπήρξε ουσιαστικό ενδιαφέρον, ενώ σε άλλες τα φυτά αφέθηκαν στη τύχη τους και «ότι γίνει ας γίνει…» και «σιγά μην ασχοληθούμε με τους παλιοφοίνικες…».
Όμως στο Δήμο της Χίου με την εμφάνιση των πρώτων προσβολών στους ιστορικούς φοίνικες, στο πάρκο της πόλης της Χίου, υπήρξε άμεση κινητοποίηση. Έτσι, στους προσβεβλημένους φοίνικες εφαρμόστηκε η τεχνική της δενδροχειρουργικής, ενώ στους υπόλοιπους τοποθετήθηκε δίκτυο σωλήνων μέσω των οποίων διοχετεύεται το κατάλληλο σκεύασμα (Εικ.94, 95). Στην περίπτωσή τους επέλεξαν το βιολογικό σκεύασμα που αποτελείται από ειδικούς νηματώδεις που αποικίζουν τις προνύμφες του ρυγχοφόρου και τις νεκρώνουν. Ο τρόπος αυτός επιλέχθηκε αφού το πάρκο της πόλης είναι ζωντανό ενταγμένο στην ζωή της πόλης με τους πολίτες να διέρχονται από αυτό ή κάνουν τη βόλτα τους ή ακόμη υπάρχουν και τα παιδιά που παίζουν σε αυτό.
Λεπτομέρειες για αυτό το σκεύασμα μπορεί να βρει κάθε ενδιαφερόμενος στο ενημερωτικό φυλλάδιο της εταιρείας που το διαχειρίζεται και το οποίο έχουμε στη διάθεσή μας.
Εικ. 94, 95: Σε όλους τους πανύψηλους φοίνικες του πάρκου τοποθετήθηκε δίκτυο
για τη διοχέτευση του βιολογικού σκευάσματος
Εικ. 96: Ο πρώτος φοίνικας στην αριστερή πλευρά μετά την δενδροχειρουργική
που εφαρμόστηκε «ξαναπέταξε»
14.4 Η επέμβαση στους φοίνικες της Πινακοθήκης Ναυπλίου
Με πρωτοβουλία του Συλλόγου Γεωπόνων Αργολίδας έγινε τοποθέτηση δικτύου σωληνώσεων για την διοχέτευση του ψεκαστικού υγρού στους φοίνικες που στολίζουν μοναδικά το επιβλητικό κτίριο της Πινακοθήκης Ναυπλίου. Στην εργασία αυτή ήταν καθοριστική η συμβολή του Αντιδημάρχου κου Βλαχόπουλου και της τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου Ναυπλίου με την παραχώρηση, δύο φορές που χρειάστηκε, των κατάλληλων καλαθοφόρων οχημάτων, ώστε να είναι δυνατή η πρόσβαση μέχρι την κορυφή των φοινίκων, για την τοποθέτηση του δικτύου αφού οι φοίνικες αυτοί έχουν πολύ μεγάλο ύψος και δεν είναι δυνατή η πρόσβαση στην κορυφή τους με άλλο τρόπο (Εικ. 97, 98, 99, 100).
Αναλυτικά το δίκτυο αποτελείται από σωλήνες Φ16 που πακτώθηκαν στον κορμό των φοινίκων ενώ στην κορυφή προσαρμόστηκε ειδικό σιφόνι παροχής του υγρού ώστε αυτό να εισχωρεί στην κορυφή των φυτών. Παρόμοιο σιφόνι φαίνεται στην (Εικ. 101). Στο άλλο άκρο προσαρμόστηκε ειδικός συνδετήρας ο οποίος συνδέεται με την αντλία παροχής του ψεκαστικού υγρού κάθε φορά που γίνεται η επέμβαση ψεκασμού της κορυφών των φυτών ( Εικ 102).
Εικ. 97, 98, 99, 100: Διάφορες φάσεις τοποθέτησης του δικτύου στους φοίνικες της
Πινακοθήκης Ναυπλίου
Εικ. 101, 102: Το δίκτυο της αντλίας διοχέτευσης του ψεκαστικού υγρού στους
φοίνικες της Πινακοθήκης Ναυπλίου
15. Γενικές αρχές αντιμετώπισης
15.1 Φυτοϋγειονομικός έλεγχος
Τα καταστρεπτικά έντομα μεταφέρονται κυρίως με τη διακίνηση φυτών (ή τμημάτων φυτών) από προβληματικές περιοχές, με μέσα μεταφοράς ή ακόμη και με την υποβοήθηση των ανέμων σε κοντινές περιοχές. Για το λόγο αυτό, πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρά μέτρα καραντίνας τόσο σε διεθνή όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Ο μεγάλος χρόνος που απαιτείται για την εκδήλωση των συμπτωμάτων τις προσβολής, δημιουργεί μεγάλο πρόβλημα στην αντιμετώπιση του εντόμου και στη προσπάθεια για εξασφάλιση φοινικόδενδρων απαλλαγμένων από το έντομο.
Τέτοια περίπτωση ήταν με τον ιστορικό φοίνικα της πλατείας του Αγίου Πέτρου στο Άργος όπου ο Ρυγχοφόρος «δούλευε» για πολύ καιρό σε σημείο που στάθηκε αδύνατη η διάσωση του φοίνικα αφού το κορυφαίο μερίστωμα (καρδιά) είχε στην κυριολεξία πολτοποιηθεί. Παρά το γεγονός ότι τα εισαγόμενα φοινικόδενδρα συνοδεύονται από πιστοποιητικά φυτοϋγείας, τα αβγά και οι προνύμφες του εντόμου, μπορεί να μην εντοπιστούν ακόμα και μετά από επιστάμενο φυτοϋγειονομικό έλεγχο.
Ο έλεγχος πρέπει να επαναλαμβάνεται στα φυτώρια που παράγουν ή διακινούν φοινικόδενδρα καθώς επίσης και στα κέντρα κήπου που υπάρχουν σε διάφορα σημεία στις Περιφερειακές Ενότητες, ενώ παράλληλα οι επιχειρήσεις αυτές πρέπει να είναι ενημερωμένες ώστε να γνωρίζουν το πρόβλημα σε όλο του το φάσμα. Παράλληλα αν διαπιστωθεί η παρουσία του εντόμου σε κάποια περιοχή πρέπει να γνωρίζουν τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν τόσο άμεσα όσο και σε βάθος χρόνου, ώστε η αντιμετώπιση του εντόμου να έχει θετικά αποτελέσματα.
15.2 Καλλιεργητικοί χειρισμοί – Μηχανικές μέθοδοι
Η καλή κατάσταση των φυτών είτε αυτά είναι μεμονωμένα, είτε σε συστάδες καθώς επίσης και οι καλλιεργητικές τεχνικές που θα υιοθετηθούν αποτελούν τα σημαντικότερα μέτρα τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά.
Συγκεκριμένα απαιτείται:
- Τακτικός σχολαστικός έλεγχος των φυτών, ώστε να διαπιστώνεται η παρουσία η μη συμπτωμάτων όπως είναι: χαρακτηριστικές οπές στα φύλλα ή σε διάφορα σημεία του κορμού, φαγώματα στα φύλλα, εκδύματα του εντόμου, νυμφικές θήκες πέριξ των φυτών. Σημειώνουμε ότι σε αρκετές περιπτώσεις, δεν εντοπίζονται εύκολα τα χαρακτηριστικά συμπτώματα, με αποτέλεσμα η κορυφή των προσβεβλημένων φυτών κυριολεκτικά να καταρρέει μέσα σε μια νύχτα και συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις λίγα πράγματα μπορούν να γίνουν…
- Καθαρισμός τις στεφάνης των φοινικόδενδρων περιοδικά, για να αποτρέπεται η αποσύνθεση των οργανικών υπολειμμάτων στη μασχάλη των φύλλων του φυτού.
- Καθαρισμός της στεφάνης με αποκοπή μόνο των ξερών φύλλων και να αποφεύγεται όσο το δυνατό η κοπή υγειών φύλλων. Η φιλοσοφία αναφορικά με το κλάδεμα των φοινικοειδών είναι, αυτό όσο το δυνατό να αποφεύγεται και τα φυτά να μην κλαδεύονται αυστηρά, να αφαιρούνται δηλαδή σχεδόν όλα τα περιφερειακά φύλλα και παραμένει μόνο μια συστάδα φύλλων στην κορυφή.
- Να αποφεύγονται οι τομές και οι τραυματισμοί τόσο στον κορμό του φυτού όσο και στα φύλλα
- Όταν κόβονται πράσινα φύλλα πρέπει η τομή να μη γίνεται σύρριζα στο κορμό αλλά να αφήνεται τακούνι τουλάχιστον 20 cm. (γίνεται 120cm μακριά από τη βάση)
- Τα φοινικοειδή που είναι προσβεβλημένα από ασθένειες, είναι περισσότερο επιρρεπή στην προσβολή από το Ρυγχοφόρο και την πεταλούδα. Τα φοινικοειδή αυτά, πρέπει να θεραπεύονται με τη χρήση κατάλληλων μυκητοκτόνων, και μετά να εφαρμόζονται εντομοκτόνα ώστε να παρεμποδιστεί η εναπόθεση ωών από τα έντομα.
- Η κοπή όλων των τμημάτων των νεκρών ή βαριά προσβεβλημένων φοινικοειδών και στη συνέχεια η ταφή σε βάθος τουλάχιστον 2 μέτρων είναι το σημαντικότερο μέτρο για τον περιορισμό τις εξάπλωσης του εντόμου. Σημειώνουμε ότι το κάψιμο των κορμών είναι μια τεχνική η οποία πρέπει να αποφεύγεται γιατί καίγονται δύσκολα, αφού το εσωτερικό τους είναι εξαιρετικά υδαρές.
-Το κλάδεμα να γίνεται προς το τέλος του χειμώνα επειδή το χρονικό αυτό διάστημα είναι μειωμένη η δραστηριότητα των εντόμων. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις δημιουργούμενες τομές αναπτύσσονται μύκητες και βακτήρια, ενώ με τις ακολουθούμενες ζυμώσεις που γίνονται στα σημεία των τομών ελευθερώνονται στο περιβάλλον χαρακτηριστικές οσμές που προσελκύουν τα έντομα
- Αποφυγή νέων φυτεύσεων σε περιοχές που έχουν εντοπιστεί προσβολές
- Έλεγχος Φυτοϋγειονομικού διαβατηρίου κατά την αγορά φυτών φοινικοειδών
Πάντως, η εμπειρία από την αντιμετώπιση του εντόμου στις χώρες που υπάρχει το πρόβλημα, έδειξε ότι ακόμα και όταν εφαρμόζονται σημαντικά και οικονομικά δαπανηρά μέτρα καταπολέμησης του εντόμου, δεν έχει βρεθεί ακόμα ικανοποιητική λύση για την αντιμετώπισή του.
Ο μόνος τρόπος αποτελεσματικής καταπολέμησης, είναι η έγκαιρη αντιμετώπιση του προβλήματος με δραστικά μέτρα όπως είναι, η κοπή όλων των σοβαρά προσβεβλημένων φοινικόδενδρων και η καταστροφή τους κυρίως με θάψιμο σε ενδεδειγμένους χώρους (ΧΥΤΑ) ή ακόμη ο τεμαχισμός των φυτών και θάψιμο σε βάθος τουλάχιστον δύο μέτρων, αφού προηγουμένως ψεκαστούν με κατάλληλο εντομοκτόνο και καλυφθούν κατά τη μεταφορά με ειδικό πλαστικό. Βέβαια, η διαδικασία αυτή χαρακτηρίζεται από το υψηλό κόστος που τις περισσότερες φορές είναι απαγορευτικό.
Σε φυτά λιγότερο προσβεβλημένα, ενδείκνυται η υιοθέτηση σωστών τεχνικών κλαδέματος, όπως η επέμβαση της τεχνικής της δενδροχειρουργικής την κατάλληλη στιγμή και η χρήση σκευασμάτων που βασίζονται στο συνδυασμό εγκεκριμένων εντομοκτόνων και εντομοπαθογόνων νηματωδών.
15.3 Παγίδευση
Η χρήση ειδικών παγίδων μπορούν να χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις που ήδη υπάρχει το έντομο σε μια περιοχή. Αυτές περιέχουν ειδική φερορμόνη συνάθροισης και ως προσελκυστικά τροφής χρησιμοποιούνται αιθυλεστέρας και μελάσα από χουρμάδες.
Στη χώρα μας οι προσβολές παρατηρούνται κυρίως στην κορυφή (στεφάνη) των φοινικοειδών. Για το λόγο οι παγίδες δεν πρέπει να τοποθετηθούν μόνο στο έδαφος, αλλά πρέπει να δοκιμάζονται και σε διάφορα ύψη, με σκοπό να συλλαμβάνονται τα αναρριχώμενα ή ιπτάμενα ακμαία τα οποία σημειώνουμε ότι έχουν ικανότητα ισχυρής πτήσης. Πάντως πριν ολοκληρωθούν οι πειραματικές δοκιμές, καλό είναι να αποφεύγεται η ανάρτηση παγίδων επί των φοινικόδενδρων, και η τοποθέτηση υπερβολικού αριθμού παγίδων σε περιοχές που δεν έχουν παρατηρηθεί ακόμη προσβολές (Εικ. 103, 104, 105).
Εικ. 103, 104: Φερομονικές παγίδες που χρησιμοποιήθηκαν για τη σύλληψη του
Rhynchophorus ferrugineus Πηγή: Κοντοδήμας Δ. (Μ.Φ.Ι 2009)
Εικ. 105: Ακμαία R. Ferrugineus εντός της φερομονικής παγίδας
Πηγή: Κοντοδήμας Δ. (Μ.Φ.Ι 2009)
15.4 Βιολογική αντιμετώπιση
Έχει παρατηρηθεί παρασιτισμός από ορισμένα ακάρεα. Ακόμη, υπάρχει δυνατότητα για βιολογική αντιμετώπιση με εντομοπαθογόνους μικροοργανισμούς όπως είναι ορισμένοι νηματώδεις, μύκητες (Εικ. 106, 107) ή ιοί. Μέχρι τώρα τα καλλίτερα αποτελέσματα έχει δώσει η χρήση νηματωδών και ήδη χρησιμοποιούνται για εμπορική χρήση σκευάσματα που έχουν ως βάση τους νηματώδεις αυτούς. Ακόμη, σημειώνουμε ότι βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο η τεχνική της εξαπόλυσης στείρων αρρένων.
Εικ. 106, 107: Ακμαία R. ferrugineus προσβεβλημένα από εντομοπαθογόνο
μύκητα. Εικ. 109: Η καλλιέργεια του μύκητα Πηγή: Κοντοδήμας Δ. (Μ.Φ.Ι)
15.5 Χημική καταπολέμηση
Η χημική καταπολέμηση συνίσταται σε προληπτικές επεμβάσεις με εντομοκτόνα, (ιδίως μετά το κλάδεμα) ώστε να αποτραπεί η ωοτοκία και σε θεραπευτικές επεμβάσεις στα προσβεβλημένα δένδρα με έγχυση εντομοκτόνων στη «καρδιά» του φυτού.
Το πρόβλημα ωστόσο που υπάρχει με τη χρήση χημικών σκευασμάτων είναι ότι η έγκρισή τους γίνεται με ανάλογες ΚΥΑ οι οποίες έχουν ισχύ για 120 ημέρες. Έτσι, όταν τελειώνει αυτό το χρονικό διάστημα πρέπει να γίνει και πάλι ανανέωση με την υποβολή εκ νέου φακέλου από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες διακίνησης των διάφορων σκευασμάτων. Με τη διαδικασία αυτή, σημειώνουμε ότι, μπορεί να υπάρχουν χρονικά διαστήματα κατά τα οποία να μη υπάρχει εγκεκριμένο χημικό σκεύασμα για χρήση, όπως για παράδειγμα συμβαίνει την περίοδο που διανύουμε, αφού για όλα τα σκευάσματα έχει λήξη το χρονικό διάστημα των 120 ημερών που μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν. Ωστόσο μπορεί να γίνει χρήση των ειδικών σκευασμάτων που ως βάση έχουν τους εντομοπαθογόνους νηματώδεις, τα οποία εντάσσονται στην κατηγορία των βιολογικών σκευασμάτων και χαρακτηρίζονται από υψηλότερο κόστος.
Πρακτικά, προκειμένου να αποφεύγεται η χρήση οχημάτων που χαρακτηρίζονται από υψηλό κόστος, όπως είναι τα καλαθοφόρα οχήματα, στις περιπτώσεις όπου τα φυτά έχουν μεγάλο ύψος, ενδείκνυται η τοποθέτηση κατά μήκος του κορμού του φυτού, μόνιμης πλαστικής σωλήνας με ενσωματωμένο ειδικό ακροφύσιο το οποίο τοποθετείται την καρδιά του φυτού και περιοδικά όταν κρίνεται αναγκαίο και ανάλογα με το πρόγραμμα ψεκασμού που έχει καταρτιστεί, διοχετεύεται η ανάλογη ποσότητα εντομοκτόνου με τη χρήση μικρής αντλίας στην καρδιά του φυτού το οποίο και διαχέεται σε ολόκληρη την ευαίσθητη περιοχή της στεφάνης.
Το σύστημα αυτό έχει παρουσιαστεί σε περιπτώσεις που έχουν αναφέρθηκαν σε διάφορα σημεία με επιτυχή αποτελέσματα τόσο στην Αργολίδα όσο και σε άλλες περιοχές της χώρας.
15.6 Καταπολέμηση με τη χρήση μικροκυμάτων
Πρόκειται για μέθοδο που βασίζεται στη χρήση ενός εξελιγμένου εξοπλισμού (ECOPALM RING) που βασίζει τη λειτουργία του στη χρήση μικροκυμάτων. Είναι μια μέθοδος οικολογικά συμβατή με το περιβάλλον, αφού δεν χρησιμοποιεί χημικά
σκευάσματα.
Στηρίζεται στη χρήση καθαρής ενέργειας σε πολύ υψηλή συχνότητα η οποία ακίνδυνη τόσο για τον άνθρωπο και για τα φυτά όσο και για το περιβάλλον. Τα μικροκύματα διαπερνούν τα διάφορα στρώματα του κορμού και όταν συναντηθούν με τα ανωτέρω έντομα ανεξαρτήτως της φάσης του βιολογικού κύκλου στον οποίο βρίσκονται (αυγό, προνύμφη, νύμφη, ακμαίο) τα εξολοθρεύουν συνολικά.
Το σύστημα της μεθόδου αυτής (ECOPALM RING) είναι ένας τεχνολογικά εξελιγμένος μηχανισμός εξοπλισμένος με αυτόνομες γεννήτριες μικροκυμάτων (σε μορφή δακτυλίου) που εκπέμπουν ελεγχόμενη ηλεκτρονικά ενέργεια σε πολύ υψηλές συχνότητες προς το κέντρο του δακτυλίου (Εικ. 108, 109). Το ECOPALM RING είναι κατασκευασμένο σε τομείς που του επιτρέπουν να ανοίγει και να κλείνει με ακρίβεια με τηλεχειρισμό ώστε να περικλείει τον κορμό του φυτού στο εσωτερικό του δακτυλίου.
Εικ. 108, 109: Ο ειδικά διαμορφωμένος δακτύλιος προσαρμόζεται στο ύψος της
κορυφής του κορμού όπου και δραστηριοποιούνται τα έντομα.
Εικ.110: Ο δακτύλιος διοχέτευσης των μικροκυμάτων προσαρμόζεται στο
τμήμα της κορυφής
Εικ.111 Ολοκληρωμένο το σύστημα ECOPALM (Γεννήτρια- Γερανοφόρο όχημα -
Δακτύλιος διοχέτευσης μικροκυμάτων)
Το ECOPALM RING μπορεί γρήγορα και εύκολα να συναρμολογηθεί με ένα βραχίονα οποιουδήποτε γερανοφόρου οχήματος, ενώ είναι εξοπλισμένο με καλώδιο ηλεκτρικής παροχής που συνδέεται αντίστοιχα στον πίνακα ελέγχου και στην γεννήτρια (diesel) παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος (Εικ. 110, 111). Ακόμη, το σύστημα αυτό ανάλογα των περιπτώσεων μετατρέπεται εύκολα σε μια ευέλικτη κινητή μονάδα και μπορεί να μεταφερθεί με ασφάλεια σε οποιαδήποτε τοποθεσία που θα χρειαστεί να επέμβει.
Πάντως το σύστημα αυτό παρόλα τα πλεονεκτήματα που συγκεντρώνει δε φαίνεται να «περπατάει»στην αγορά, λόγω κυρίως του υψηλού κόστους και βέβαια δεν διασφαλίζει την επαναπροσβολή των φυτών από νέες μολύνσεις.
- Αντιμετώπιση του Προβλήματος & Ενέργειες που
πρέπει να γίνουν στο Ναύπλιο
Ύστερα από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω αναφορικά με τα φοινικοειδή που υπάρχουν στην Αργολίδα, στην πόλη του Ναυπλίου καθώς επίσης στην επαρχία Ναυπλίας για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν ή πρόκειται να αντιμετωπίσουν από τη Ρυγχοφόρο και την πεταλούδα, συνοψίζουμε παρακάτω τις ενέργειες που πρέπει να εφαρμοσθούν, για την αντιμετώπισή τους:
- Να αποφασιστεί ποιοί φοίνικες πρέπει να διασωθούν και να αρχίσουν άμεσα έλεγχοι (επισκοπήσεις) για την ύπαρξη προσβολής η οποία σημειώνουμε, δεν φαίνεται άμεσα λόγω του ύψους των φυτών όταν είναι σε αρχικό στάδιο αλλά και αρκετές φορές και σε προχωρημένο όπως συνέβη με τον ιστορικό φοίνικα στην πλατεία του Αγίου Πέτρου στο Άργος.
- H Γεωτεχνική Υπηρεσία του Δήμου Ναυπλιέων να εκπονήσει άμεσα οικονομικοτεχνική Μελέτη για το κόστος των απαιτούμενων ενεργειών που πρέπει να γίνουν (δίκτυο παροχέτευσης εντομοκτόνου στα φοινικοειδή που αποφασίστηκε να διασωθούν, κόστος σκευασμάτων (βιολογικών, χημικών) εφαρμογή της δενδροχειρουργικής σε προσβεβλημένους φοίνικες, κοπή, μεταφορά, ταφή των προσβεβλημένων φοινικοειδών κ.λπ)
- Σε συνεργασία με το Εργαστήριο Εντομολογίας του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου και την αντίστοιχη Γεωτεχνική Υπηρεσία της Περιφέρειας Αττικής που έχει την εποπτεία στο πεδίο του Άρεως στην Αθήνα, να εξεταστεί κατά πόσο μπορεί να υιοθετηθεί η προχωρημένη Μελέτη που έχει εφαρμοστεί στο χώρο αυτό, για την παρακολούθηση της πορείας προσβολής των φοινικοειδών από το Ρυγχοφόρο και τις επεμβάσεις που πρέπει να γίνουν.
- Να ξεκινήσουν εργασίες τοποθέτησης δικτύου σωληνώσεων στους φοίνικες αυτούς ώστε να διοχετεύεται το ψεκαστικό υγρό και να αρχίσουν άμεσα προληπτικές επεμβάσεις. Αυτό πρέπει να γίνει, αφού κατά την άποψή μας, ήδη ο ρυγχοφόρος έχει προσβάλει κάποιο φοίνικα ή φοίνικες στην πόλη και είναι θέμα χρόνου να φανούν τα χαρακτηριστικά συμπτώματα, με την κατεστραμμένη κορυφή και τη στεφάνη να έχει την εικόνα της ανοικτής ομπρέλας.
- Να ξεκινήσουν άμεσα προληπτικές επεμβάσεις είτε με χημικά μέσα είτε με τη χρήση βιολογικών σκευασμάτων που υπάρχουν στην αγορά. Τα σκευάσματα που θα χρησιμοποιήσετε πρέπει να ανήκουν σε εκείνα που έχουν πάρει έγκριση, ενώ καλύτερα αποτελέσματα θα έχετε, αν γίνεται εναλλαγή των σκευασμάτων σε κάθε επέμβαση. Σε περίπτωση χρήσης βιολογικών σκευασμάτων το χρονικό διάστημα μεταξύ των ψεκασμών μπορεί να είναι και 2 μήνες ή ακόμη μπορεί να γίνει συνδυασμός των δύο μεθόδων.
- Σε περίπτωση χρήσης βιολογικών σκευασμάτων το χρονικό διάστημα μεταξύ των ψεκασμών μπορεί να είναι 2 μήνες ή ακόμη μπορεί να γίνει συνδυασμός των δύο μεθόδων. Σημειώνουμε ότι και στις δύο περιπτώσεις θα πρέπει να λούζεται καλά η κορυφή των φυτών έτσι ώστε το ψεκαστικό υγρό να φτάνει μέχρι το εσωτερικό τους, όπου βρίσκονται τα διάφορα στάδια του εντόμου δηλαδή αυγά, προνύμφες (σκουλήκια), νύμφες, τέλεια έντομα. Με τον τρόπο αυτό τα διάφορα στάδια των εντόμων θανατώνονται. Δεν έχει νόημα να ψεκάζονται τα φύλλα.
- Θα πρέπει να γίνουν τουλάχιστον 3 επαναληπτικοί ψεκασμοί σε χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3 μηνών τη άνοιξη και το Φθινόπωρο.
- Σε περίπτωση ύπαρξης ανθοταξιών (αρσενικά φυτά) αυτές πρέπει να κόβονται πριν την έναρξη του ψεκασμού ώστε να προστατεύονται οι μέλισσες.
- Να αποφεύγεται το αυστηρό κλάδεμα στα φυτά στα οποία θα πρέπει να αφαιρούνται μόνο τα ξερά φύλλα και όχι τα υγιή, αφού αυτά αποτελούν το «εργοστάσιο»ν παραγωγής των ουσιών που θρέφουν το φυτό. Σε περίπτωση ανάγκης κοπής και υγιών φύλλων θα αφήνεται τακούνι περίπου 15-20 cm.
Είναι απαράδεκτη η πρόσφατη εικόνα των ξυρισμένων φοινίκων στο παραλιακό τμήμα της οδού Μπουμπουλίνας.
- Οποιαδήποτε επέμβαση, όπως είναι τα διάφορα κλαδέματα, πρέπει να γίνονται προς το τέλος του χειμώνα αφού κατά την περίοδο αυτή τα έντομα δεν βρίσκονται σε μεγάλη δραστηριότητα.
- Τα προσβεβλημένα φύλλα καθώς επίσης και τα κατεστραμμένα φυτά που κόβετε από τα φυτά σας θα πρέπει να θάβονται στη χωματερή σε βάθος τουλάχιστον δύο μέτρων. Η καταστροφή με καύση είναι αδύνατη, αφού ο κορμός των φυτών είναι αρκετά υδαρής. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά την περίπτωση προσπάθειας καύσης σε χωματερή της Αττικής όπου όχι μόνο αυτό δεν στάθηκε δυνατό αφού η φωτιά μεταδόθηκε και στην υπόλοιπη χωματερή.!! Το να αφήνονται προσβεβλημένα φυτά πεταμένα σε διάφορα σημεία έχει ως αποτέλεσμα τη διασπορά του εντόμου.
- Σκόπιμα αφήσαμε τελευταία τη σημαντικότερη ενέργεια που αφορά την έγκριση του απαιτούμενου χρηματικού ποσού έτσι ώστε να προχωρήσουν απρόσκοπτα οι αναγκαίες εργασίες.
Τέλος, κρίνουμε σκόπιμο να αναφέρουμε ότι από την πλευρά μας μπορούμε να εκπαιδεύσουμε το συνεργείο που θα ασχοληθεί με τις εργασίες αυτές μεταφέροντας την εμπειρία μας, που σίγουρα θα είναι καθοριστική.
17. Επίλογος
Κύριε Δήμαρχε
Ο λόγος που προβήκαμε σε αυτή τη Μελέτη αναφορικά με τα φοινικοειδή και τον κίνδυνο να αφανιστούν, είναι γιατί στο Ναύπλιο και γενικά στην επαρχία Ναυπλίας υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός φοινικοειδών που χαρακτηρίζονται για την σπανιότητα και την ιδιαιτερότητά τους. Το αποτέλεσμα είναι η παρουσία τους να δίνει ξεχωριστό χρώμα στις εικόνες του Ναυπλίου οι οποίες χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη αισθητική. Σίγουρα μια πόλη χαρακτηρίζεται από όλα εκείνα τα στοιχεία που δίνουν το ξεχωριστό της στίγμα.
Τέτοια στοιχεία είναι τα κτίρια, η υποδομή, οι χώροι αναψυχής, οι δρόμοι, οι πλατείες αλλά και το πράσινο που διαθέτει. Στην τελευταία κατηγορία εντάσσονται τα δένδρα και τα φυτά της, τα οποία δίνουν με την παρουσία τους το χαρακτηριστικό χρώμα μιας πόλης.
Έτσι, οι φοίνικες του Ναυπλίου με την ιστορία «που σέρνουν» είναι πια μνημεία της φύσης, που αξίζουν την προσοχή μας. Στο σημείο αυτό κρίνουμε σκόπιμο να αναφέρουμε ότι δεν μπορούμε να φανταστούμε την πλατεία Δημαρχείου χωρίς τους φοίνικές της και το πάρκο Ναυπλίου με τον μεγάλο αριθμό των διαφορετικών φοινίκων που έχει. Ακόμη, την αυλή της Βιβλιοθήκης χωρίς το φοίνικά της καθώς επίσης και την εκκλησία του Αγίου Νικολάου χωρίς τους Κανάριους φοίνικες που υπάρχουν στον προαύλιο χώρο. Επίσης, την πλατεία Συντάγματος χωρίς τον φοίνικα που βρίσκεται μπροστά από τις σκάλες του Βουλευτικού και ακόμη τους φοίνικες που βρίσκονται στη νησίδα της 25ης Μαρτίου αλλά και αυτούς, που βλέπουμε κατά μήκος του παραλιακού τμήματος της οδού Μπουμπουλίνας, μέχρι το φάρο και οι οποίοι δίνουν ξεχωριστή εικόνα σε αυτό το σημείο της πόλης. Τέλος θα αναφέρουμε ορισμένους φοίνικες που υπάρχουν στον παλαιά πόλη, σε αυλές ιδιωτικών κατοικιών όπου δίνουν εντυπωσιακές εικόνες στα σημεία που βρίσκονται.
Το σίγουρο είναι ότι τα καταστρεπτικά έντομα, ο Ρυγχοφόρος και η πεταλούδα χαρακτηρίζονται για τη δυναμικότητά τους και μπορεί να κερδίσουν…
Ωστόσο οι ιστορικοί φοίνικες τουλάχιστον στο Ναύπλιο πρέπει να σωθούν.
Πάντως, η μέχρι τώρα εμπειρία έχει δείξει ότι λίγοι Δημοτικοί άρχοντες έχουν σκύψει με ενδιαφέρον στο πρόβλημα διάσωσης των φοινικοειδών που βρίσκονται στην δικαιοδοσία τους. Το αποτέλεσμα είναι να συναντάει κανείς κουφάρια από κατεστραμμένους φοίνικες σε διάφορα σημεία των πόλεων, αφού είναι και μεγάλο πρόβλημα η ταφή τους σε χωματερές που δεν υπάρχουν ή που έχουν φρακάρει…
Σημειώνουμε ότι το κόστος κοπής, μεταφοράς και ταφής των προσβεβλημένων-νεκρών φυτών είναι κατά πολύ υψηλότερο από αυτό που απαιτείται για τους αναγκαίους ψεκασμούς…
Το ξαναλέμε λοιπόν, δεν μπορούμε να φανταστούμε ορισμένα σημεία τόσο της πόλης του Ναυπλίου όσο και της ευρύτερης περιοχής της επαρχίας Ναυπλίας, χωρίς τα θαυμάσια αυτά φυτά που η παρουσία τους συμβάλλει στις εικόνες ομορφιάς που έχουν όχι μόνο οι ντόπιοι αλλά και οι επισκέπτες. Τα στοιχεία αυτά θεωρούμε ότι συμβάλουν καθοριστικά στην εικόνα μιας περιοχής σε σημείο μάλιστα που να γίνονται σημείο αναφοράς.
Κατά την άποψή μας λοιπόν θα πρέπει να αποφασίσετε ποιοί φοίνικες θέλετε να σωθούν και σε αυτούς να δώσετε το βάρος επέμβασης.
Εάν πάλι προκριθεί η άποψη «ότι κάποια στιγμή θα έρθει ο ρυγχοφόρος και η πεταλούδα και τι να κάνουμε, σιγά μην ασχοληθούμε με τους φοίνικες», τότε δεν θα συμφωνήσουμε μαζί σας.
Πάντως πιστεύουμε ότι, θα βρούμε «ευήκοα ώτα» ώστε να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες για να μη φτάσουμε να βλέπουμε σε γκραβούρες, χαρακτικά, παλιές η και πρόσφατες φωτογραφίες για «το πώς ήταν το Ναύπλιο και η ευρύτερη περιοχή, τότε που υπήρχαν και οι φοίνικες».
Τελειώνοντας τη Μελέτη αυτή, παρουσιάζουμε την κατάσταση και όπως αυτή έχει διαμορφωθεί στην αυλή της κατοικίας όπου βρίσκονται οι δύο φοίνικες της φωτογραφίας του εξωφύλλου (Εικ. 112).
Ήδη μετά πέντε μήνες και ο δεύτερος φοίνικας έχει προσβληθεί, σε πείσμα τοπικού παράγοντα που είχε την άποψη ότι, οι φοίνικες είναι σε αυτή την μορφή γιατί «τους έκοψε την κορυφή η ΔΕΗ, επειδή εμπόδισαν τα καλώδια που περνούσαν από αυτό το σημείο»!!!
Εικ.112 Μετά από πέντε μήνες και ο δεύτερος φοίνικας της Εικόνας του εξωφύλλου
έχει προσβληθεί
18. Βιβλιογραφία
Δήμου Δ., Σπανού Κ. (2009). Η Paysandisia archon (Lepidoptera: Castniidae) στην Αργολίδα. Πρακτικά 13ου Πανελλήνιου Εντομολογικού Συνεδρίου : 97-99
Θυμάκης Ν., (2004), Γνωριμία με τα Φοινικοειδή, Περιοδικό GARDEN AND FLOWER BUSINESS, τεύχος 1/2004, Εκδοτική Αγροτεχνική, Αθήνα, σελ. 24-32
Θυμάκης Ν., (2005), Φοίνικες του Θεόφραστου (Phoenix theophrasti Greuter) στην Επίδαυρο, Περιοδικό ΚΗΠΟΤΕΧΝΙΑ (τεύχος 29-ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2005), Τεχνικές Εκδόσεις, Αθήνα, σελ. 8
Θυμάκης Ν., (2007), Νέοι εχθροί των Φοινικοειδών της χώρας μας, Περιοδικό GARDEN AND FLOWER BUSINESS, τεύχος 2/2007, Εκδοτική Αγροτεχνική, Αθήνα, σελ. 52-60
Κοντοδήμας Δ., Οικονόμου, Δ., Θυμάκης, Ν. και Αποστολοπούλου Α., (2006),
Νέοι σοβαροί εντομολογικοί εχθροί των φοινικοειδών στη Μεσόγειο. Πρακτικά Ημερίδας: ‘‘Μέτρα προστασίας για το Φοινικόδασος Βάϊ, Αντιμετώπιση του εντόμου Rhynchophorus ferrugineus”. Διοργάνωση Δήμος Ιτάνου: 5-8.
Κοντοδήμας Δ., (2006), «Νέοι εχθροί των φοινικοειδών στη Μεσόγειο». Εις Πρακτικά Ημερίδας: ‘‘Ο εχθρός των φοινικοειδών Rhynchophorus ferrugineus Olivier. Υφιστάμενη κατάσταση και προτάσεις για την αντιμετώπισή του”, Δήμος Χερσονήσου: 6-9.
Τόμπρας Β., (2012), Οι εχθροί των φοινικοειδών στην Αργολίδα. Πτυχιακή εργασία ΤΕΙ Καλαμάτας. Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας-Τμήμα Βιολογικών Θερμοκηπιακών Καλλιεργειών και Ανθοκομίας
Cox M.L, (1993) Red palm weevil, Rhynchophorus ferrugineus in Egypt. FAO Plant Protection Bulletin, 41(1), 30-31.
Kfeat M. (1999). Threat to Date Palms in Israel, Jordan and the Palestinian Authority by the Red Palm Weevil, Rhynchophorus ferrugineus. Phytoparasitica 27: 107–108
Vassamidaki M., N Thymakis and D.C Kondodimas., (2006). First record in Greece of the palm tree pest Paysandisia archon. Entomologia Hellenica 16: 44-47.